Nikotyna – uzależniający oddech
Spośród wielu związków chemicznych zawartych w dymie tytoniowym, substancją uzależniającą zawartą w dymie tytoniowym jest nikotyna. Mechanizm uzależniającego działania nikotyny związany jest z jej ośrodkowym działaniem.
Nikotyna pobudza mózgowe cholinergiczne receptory nikotynowe w mózgowiu. Receptory nikotynowe szybko ulegają zjawisku desensytyzacji, tzn. tracą aktywność przewodzenia sygnałów mimo obecności substancji pobudzającej. Zjawisko desensytyzacji odgrywa ważną rolę w patogenezie każdego uzależnienia.
Nagradzający wdech
Mechanizm uzależniającego działania nikotyny związany jest z faktem, że neurony układu nagrody (zależne od dopaminy) mają na swojej powierzchni receptory nikotynowe. Neurony te odpowiedzialne są za uczucie przyjemności i motywację.
Pobudzenie tych samych receptorów w korze przedczołowej ma wyraźny związek z poprawą funkcji poznawczych i pobudzeniem psychicznym po nikotynie. Prawdopodobnie działania te (poprawa funkcji poznawczych oraz poprawa motywacji związana z układem nagrody) są przyczyną tak częstego współwystępowania schizofrenii i zaburzeń nastroju z uzależnieniem od nikotyny.
Zobacz też: W jaki sposób uzależniamy się od nikotyny?
Do innych skutków nikotyny związanych z działaniem dopaminy należy działanie anksjolityczne/uspokajające - po wypaleniu nikotyny obserwuje się wzrost wydzielania beta-endorfin, który redukuje u palaczy lęk. Wzrost wydzielania serotoniny i adrenaliny moduluje nastrój i zmniejsza apetyt. Wszystkie wymienione działania neurofizjologiczne nikotyny wpływają na powstawanie uzależnienia oraz objawy abstynencji po rzuceniu palenia.
Biologia to nie wszystko
Należy jednak pamiętać, że aspekty psychologiczne, socjologiczne i epidemiologiczne patogenezy danej choroby są równie ważne, jak ich aspekt biomedyczny. Barierę tę i pozorną sprzeczność różnych paradygmatów w myśleniu o chorobie przełamuje nowoczesna epidemiologia i medycyna wykorzystująca zasady EBM (Evidence Based Medicine tłum. Medycyna Oparta na Faktach). EBM to sposób praktykowania medycyny, pozwalający na integrację wniosków płynących z aktualnych i wiarygodnych doniesień oraz badań naukowych z doświadczeniem klinicznym oraz preferencjami pacjentów.
Stwierdzenia, że przyczyną raka płuc u danego pacjenta była mutacja genetyczna, palenie tytoniu przez pacjenta, złe wzorce w rodzinie czy urodzenie się w środowisku marginesu społecznego, gdzie nikotynizm stanowił normatywny wzorzec zachowania, są w równym stopniu prawdziwe i w równym stopniu ważne w profilaktyce i terapii.
Zobacz też: Jak przyjemność palenia zmienia się w udrękę uzależnienia?
Źródło: Wydawnictwo Continuo, „Zespół uzależnienia od nikotyny – ujęcie interdyscyplinarne”; Rozdział 5. neurofizjologiczne mechanizmy uzależnienia od nikotyny.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
